Ό,τι ακολουθεί είναι το δεύτερο τμήμα αλληλογραφίας μου με φίλο ο οποίος με
ερώτησε σε ποιο βαθμό με βοήθησαν οι πολυετείς σπουδές μου σε Ασσυριολογία και
Αιγυπτιολογία κατά την εξέλιξή μου στην κατανόηση του Ψυχικού Σύμπαντος και αν
σχετίζεται η προσχώρησή μου στο Ισλάμ με όλα αυτά. Η ερώτηση αφορά και τις
ποικίλες ψυχικές ασκήσεις, με τις οποίες καταγίνομαι, και αν αυτές είναι
ισλαμικής παράδοσης ή ασσυροβαβυλωνιακές ή αιγυπτιακές πρακτικές καταγραμμένες
σε κείμενα ή ανασυσταμμένες από εμένα. Η όλη απάντηση θα είναι μακροσκελής.
----------- Απάντηση σε ερωτήσεις φίλου αναγνώστη -----------
Φίλε Αντώνη,
Σήμερα συνεχίζω με το δεύτερο τμήμα της απάντησής μου στο τελευταίο
υπολειπόμενο ερώτημά σου από το 2020.
Μετά το απαραίτητο εισαγωγικό τμήμα, τώρα θα μπω στο κυρίως θέμα. Θα σου
φανεί περίεργο αλλά μπορώ να απαντήσω με πολύ σύντομο τρόπο στην ερώτησή σου:
Η δική σας αντίληψη του ψυχικού κόσμου και οντολογίας και
πρακτικών ακολουθεί κάποια παράδοση; Υπάρχουν όλα αυτά δηλαδή στο Ισλάμ, ή
είναι παράγωγο της μακροχρόνιας μελέτης σας
στους αρχαίους πολιτισμούς (Αιγύπτου, Μεσοποταμίας) και επανασύνθεσης -να το πω
έτσι- των δικών τους συστημάτων
Η πολύ σύντομη απάντησή μου θα ήταν ακριβής, αλλά θα την κατανοούσα μόνον
εγώ! Νάτην:
-
Ναι, υπάρχουν "όλα
αυτά" (με την έννοια των ψυχικών επιστημών της Αρχαίας Μεσοποταμίας και
της Αρχαίας Αιγύπτου) στο Ισλάμ, αλλά οι σημερινοί μουσουλμάνοι ούτε τα ξέρουν,
ούτε τα υποψιάζονται.
Το γιατί αυτό συμβαίνει, σε ποιους συμφέρει, και που όλο αυτό καταλήγει
είναι κάτι που και περίπλοκο είναι να παρουσιάσεις πως συνέβηκε και δεν έχει
προτεραιότητα. Αποτελεί πάγια τακτική των ανθρώπων, οι οποίοι αναζητούν τον
Θεό, να δίνουν στο κάθε τι την σωστή έκταση και την ορθή σειρά. Αποτελεί
παράνοια να θέλει κάποιος να αναζητήσει πως και γιατί αλλοιώθηκε μία αλήθεια,
πριν πρώτα ανακαλύψει την αλήθεια εκείνη.
Βασικός κανόνας των συμπάντων, και του ψυχικού και του υλικού, είναι ο
εξής:
Η Αλήθεια είναι Απόλυτη αλλά το ψέμμα σχετικό.
Αυτό βέβαια μπορεί να διαβαστεί και ανάποδα, οπότε αποκαλύπτονται
περισσότερες πτυχές του αξιώματος. Δηλαδή:
Δεν μπορεί να υπάρξει μία σχετική αλήθεια – θα είναι ψέμμα.
Συνεπώς, μόνον μία απόλυτη προσέγγιση, πρόσληψη, κατανόηση, έκφραση και
περιγραφή μπορεί να αντιπροσωπεύει -ενδεχομένως- την Αλήθεια.
Αποκλείεται κάτι το μη απόλυτο να είναι αληθινό.
Συνεπώς προκύπτει το ερώτημα:
-
Είναι η κάθε
απόλυτη πρόταση μία έκφραση αλήθειας;
Η απάντηση σ' αυτό είναι απλή:
-
Σαφώς και όχι!
Τι συμβαίνει σε μία τέτοια περίπτωση είναι απλό: έχουμε να κάνουμε με ένα
λάθος, δηλαδή με μία αποτυχημένη απόπειρα ταύτισης της Αλήθειας σχετικά μ ένα
θέμα. Δεν πειράζει να κάνει λάθος κάποιος. Είναι φυσικό. Δεν είναι παρά φύσιν,
όπως για παράδειγμα, η έκτρωση και η υιοθεσία παιδιών από σιχαμερούς κιναίδους.
Η Απόλυτη Αλήθεια του Επέκεινα
Αλλά υπάρχει μία τεράστια διαφορά ανάμεσα στο λάθος και στο ψέμμα. Αυτή η
ειδοποιός διαφορά είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την ζωή κάθε ανθρώπου, και αν
δεν την γνωρίζεις, είναι προτιμώτερο να μη ζεις. Αυτή η διαφορά λέγεται
'πρόθεση'. Αυτό είναι το μόνο, το οποίο κρίνει τον άνθρωπο, όταν η ψυχή
αποχωρίζεται από το σώμα, το κατώτερο ψυχικό σώμα (το λεγόμενο και 'αστρικό'),
δηλαδή τον καθ' αυτό χαρακτήρα του ανθρώπου, ο οποίος διαλύεται στα πέντε
στοιχεία στα εξ ων συνετέθη, και -ελαφριά ή βαρειά- η ψυχή (μέσο και ανώτερο
ψυχικό σώμα) ίσταται κατ' ενώπιον των Υψηλών Δικαστών για την Ψυχοστασία.
Όλο το νόημα της ζωής ενός Χριστιανού περιστρέφεται γύρω από την πρόταση:
- Χριστιανὰ τὰ τέλη τῆς ζωῆς ἡμῶν, ἀνώδυνα,
ἀνεπαίσχυντα, εἰρηνικά,
καὶ καλὴν ἀπολογίαν
τὴν ἐπὶ τοῦ φοβεροῦ
βήματος
(από την Θεία Λειτουργία Ιωάννου του Χρυσοστόμου)
Όχι και ότι είναι και πολύ 'χριστιανική' αυτή η πρόταση, βέβαια! Χεχε!
Είναι εντελώς αρχαία αιγυπτιακή.
'Ωρικά τα τέλη της ζωής ημών' ήταν μία πολύ γνωστή και συνεχώς ειπωμένη
ευχή την οποία όλοι οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι επαναλάμβαναν, καθώς η ζωή τους έπρεπε
κατ΄ εκείνους να είναι μία συνεχής εφαρμογή του απολύτου προτύπου του Ώρου,
δηλαδή του Μεσσία, ως συμπεριφορά, νοοτροπία, στόχοι, και αδιάλειπτη
προσπάθεια. Σε κάθε περιγραφή ψυχοστασίας σε αρχαία αιγυπτιακά κείμενα, υπήρχαν
ο Τζχαουτύ (Θωτ), ως απόλυτη Γνώση και Σοφία του Θεού, και ο Άνπου (Άνουβις),
ως Αυστηρότητα, Ακρίβεια αποτίμησης και ανταπόδοσης, και Δικαιοσύνη του Θεού.
Η διάσταση του Άνουβη ως 'ψυχοπομπού' όπως έλεγαν οι Αρχαίοι Έλληνες
Ισιδιστές, οι οποίοι είχαν εξαιγυπτισθεί στα ρωμαϊκά χρόνια, είχε το νόημα ότι
σε καμμιά περίπτωση η ψυχή του μεταστάντος δεν θα μπορούσε να εξέλθει των
προαναφερμένων πλαισίων, τα οποία περιέγραψα (αποσύνθεση του κατώτερου ψυχικού
σώματος και αποτίμηση της υπευθυνότητας της ψυχής, δηλαδή του μέσου και
ανώτερου ψυχικού σώματος, για κάθε πρόθεση την οποία κατά τον τερματισμένο βίο
του εξέφρασε ο χαρκτήρας του ανθρώπου). Αυτή η διαδικασία είναι ασύλληοτη
αυστηρή, και αν έχεις δει στην ζωή ανθρώπους να τρέμουν από τον φόβο τους, αυτό
είναι κάτι το ασήμαντο μπροστά στο τι συμβαίνει στις υπό ψυχοστασία ψυχές.
Είναι ενδεικτικό ποιοι ήσαν οι καθαυτό Δικαστές: οι 42 Ψυχικοί Αποτιμητές
της Μάατ. Πρόσεξε τον αριθμό τους: 6x7! Το
'πλήρες' (6) και το 'πλήρες συν η επόμενη ενότητα/ ημέρα' (7). Ο καθένας τους
εξεδίκαζε την ψυχή του μεταστάντος ως προς μία μόνον διάσταση (ή περίπτωση
αμαρτίας). Ως υποτελείς της Μάατ, αποτιμούσαν αν κάτι έγινε εις παράβασιν των
νόμων της. Ποια είναι η Μάατ; Η Συμπαντική Τάξη, δηλαδή αυτό που θα λέγαμε
σήμερα 'ο μυστικός κώδικας της Δημιουργίας', του οποίου την τήρηση αναλαμβάνουν
να εξασφαλίσουν από τους πιστούς όλες οι θρησκείες μέσω της Ηθικής τους. Για
πρόσεξε τα ονόματά τους (σε μετάφραση) και σε ποια σημεία αποτιμούσαν την
συμπεριφορά, νοοτροπία, και προδιάθεση του μεταστάντος ενόσω ήταν εν ζωή:
https://en.wikipedia.org/wiki/Assessors_of_Maat#List_of_names,_provenances_and_tasks_(Wilkinson)
Οι 42 Ψυχικοί Αποτιμητές της Μάατ κατά την διαδικασία μίας ψυχοστασίας
Όπως θα δεις, υπάρχουν πολλοί Ψυχικοί Αποτιμητές, οι οποίοι εκδικάζουν διάφορα
αμαρτήματα και ανομίες σχετιζόμενες με παιδοβιασμό, με ανωμαλίες (αρσενοκοιτία,
λεσβιασμό), με ψέμματα, με εκβιασμούς, με την άρνηση του ανθρώπου να εισακούσει
την Αλήθεια, με κλοπή, με δολοφονία, με πρόκληση λύπης και δακρύων σε άλλους,
με έκφραση θυμού, με συμφεροντολογία, με προσπορισμό πλούτου βάσει ατιμιών, με
οκνηρία – αλλά κανένας που να 'εκδικάζει' λάθη! Αυτό λέει πολλά αναφορικά με
την πρόθεση του κάθε ανθρώπου σε σχέση με την κάθε πράξη, κίνηση, έκφραση και
σκέψη του.
Επίσης:
https://en.wikipedia.org/wiki/Weighing_of_souls
https://en.wikipedia.org/wiki/Anubis
https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_Egyptian_afterlife_beliefs#Judgement_of_the_dead
https://en.wikipedia.org/wiki/Maa_Kheru
https://en.wikipedia.org/wiki/Ammit
https://en.wikipedia.org/wiki/Maat
https://en.wikipedia.org/wiki/Duat
https://en.wikipedia.org/wiki/Amduat
https://en.wikipedia.org/wiki/Coffin_Texts
https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_Egyptian_funerary_texts
https://en.wikipedia.org/wiki/Book_of_the_Earth
https://en.wikipedia.org/wiki/Book_of_Gates
https://en.wikipedia.org/wiki/Book_of_Caverns
https://en.wikipedia.org/wiki/Book_of_the_Dead
https://en.wikipedia.org/wiki/Book_of_the_Dead#Producing_a_Book_of_the_Dead
https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_Egyptian_funerary_texts
http://texts.00.gs/Wandering_of_the_Soul.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/Tomb_of_Tutankhamun#Enigmatic_Book_of_the_Netherworld
https://en.wikipedia.org/wiki/Isfet_(Egyptian_mythology)
https://en.wikipedia.org/wiki/Apep
Βεβαίως και δεν γνώριζα όλη αυτή την αρχαία αιγυπτιακή ψυχική θεματολογία,
όταν έφυγα από την Ελλάδα στις 15 Οκτωβρίου του 1978 για να κάνω στο Παρίσι μεταπτυχιακές σπουδές σε
ασσυριολογία και αιγυπτιολογία. Αλλά ήξερα πολύ καλά ότι οι προθέσεις μετράνε
και ότι όλα τα άλλα είναι ασήμαντα, διότι για τον κάθε άνθρωπο, οπουδήποτε της
Γης, η κάθε στιγμή μπορεί να είναι η τελευταία του.
Άγαλμα του Άνουβη (ή Ερμάνουβη) του 2ου χριστιανικού αιώνα όταν η Ρώμη, η Ελλάδα και όλη η Ευρώπη είχαν κατακλυσθεί από ιρανικές, αιγυπτιακές, ανατολιακές, αραμαϊκές, και φοινικικές λατρείες, θρησκείες, κοσμογονίες, μεσσιανισμούς και σωτηριολογίες – Villa Doria Pamphili, Anzio
Απολυταρχικές Γλώσσες
Και από τα παραπάνω καταλαβαίνεις επίσης ότι σαφέστατα και κατανοούσα ήδη
ότι αναζητούσα πάντοτε κάτι το απόλυτο, ενώ αδιαφορούσα για το σχετικό.
Συνεπώς, με μαγνήτιζαν, έστω και αν το 1978 αγνοούσα τον όρο τον οποίο τώρα
χρησιμοποιώ, οι langues totalitaires, οι
απολυταρχικές γλώσσες. Σύντομα όμως έμαθα τότε αυτόν τον ήδη δόκιμο όρο αυτό.
Διάβασε ένα πολύ καλό και εισαγωγικό άρθρο για το θέμα:
Emmanuel Grandhaye, L' emprise. Stratégies du langage totalitaire (σελ. 61)
http://lumiere-et-vie.fr/numeros/LV_281_num_C3_A9ro_complet.pdf
Σαφώς και δεν σου λέω κάτι το καινούργιο. Το ξέρεις, αλλά είμαι σίγουρος ότι
δεν το αντιλαμβάνεσαι και δεν το συνειδητοποιείς. Το έχεις συναντήσει στα
Ευαγγέλια, αλλά ο ψευδο-χριστιανικός τρόπος, με τον οποίο σήμερα διδάσκονται
αυτά, δεν επιτρέπει στους πιστούς να το αισθάνονται απόλυτα.
Κάθε ιερό κείμενο, από το Ενούμα Ελίς και το Αμντουάτ και μέχρι τα
Ευαγγέλια της Χριστιανωσύνης, τα Κεφαλαία του Μάνεντος (Μάνη), και το Κοράνι,
είναι πρότυποι φορείς απολυταρχικών γλωσσών. Δεν υπάρχει Πίστη, δεν υπάρχει
σύνδεση ψυχής και σώματος, χωρίς ολοσχερή απολυτότητα.
https://www.iranicaonline.org/articles/kephalaia
https://www.iranicaonline.org/articles/coptic-manichean-texts
Διάβασε την περικοπή του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ΙΔ' 22-33 λέξη προς λέξη,
και θα καταλάβεις. Πρόκειται για την περιγραφή του επεισοδίου της αιώρισης και
της πορείας επί των υδάτων της λίμνης Γεννησαρέτ (εβρ. Κενερέτ, από το όνομα
του χαναανικού βασιλείου το οποίο αναφέρεται και σε ουγκαριτικά χαναανικά
κείμενα της 2ης προχριστιανικής χιλιετίας) μεταξύ Παλαιστίνης και Συρίας.
Δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία για το τι περιγράφεται. Το Ευαγγέλιο δεν λέει
ότι κάποιοι κάπου κάποτε άκουσαν ότι είχε συμβεί κάτι τέτοιο, αλλά οι
περισσότεροι δεν το πίστευαν. Δεν υπάρχει καμμιά εναλλακτική περίπτωση, κανένα
άλλο ενδεχόμενο, και κανένας ενδοιασμός. Το κείμενο, αν το προσέξεις καλά, σε
μεταφέρει στο 'πλοίον' μαζί με τους άλλους μαθητές του Ιησού. Σε μετατρέπει
αυτόματα και αναντίρρητα σε ένα απειροελάχιστο και ασήμαντο ζωΰφιο του οποίου η
ζωή τιμάται μόνο και μόνο που το ίδιο παρευρίσκεται εκεί.
Δεν σου πέφτει λόγος να μιλήσεις, και ό,τι και να πεις είναι άχρηστο
μπροστά στην πλήρη και απόλυτη ευαγγελική περικοπή. Η ζωή σου παίρνει αξία,
επειδή έχεις την μεγαλειώδη τύχη να σου ανακοινώνεται ένα τέτοιο κείμενο. Δεν
υπάρχει κανένα 'ίσως', κανένα 'πιθανόν', και κανένα 'ενδέχεται'. Δεν υφίσταται
ενδεχόμενο ομαδικής αυταπάτης, δεν υπάρχει πιθανότητα να μην είναι αληθινή η
αφήγηση, και σαφώς και δεν διατίθεται για την περίπτωση ένας 'διάλογος', πόσο
μάλλον 'αντίλογος'. Για μία απολυταρχική γλώσσα, κάθε τι ως 'διά-λογος' είναι
τρόπος 'παρά-λογος'. Αυτό είναι πάντοτε στην αρχή μίας απολυταρχικής γλώσσας:
- Δεν θέλεις να πιστέψεις; Μη σώσεις και πιστέψεις! Κακό
ψόφο να 'χεις και ανάθεμα την ώρα που γεννήθηκες!
Δεν είναι θέμα Ευαγγελίων. Είναι θέμα αρχαίων ανατολικών πολιτισμών, και
φυσικά αρχαίων Ισραηλιτών (οι οποίοι είναι φυλετικά, εθνικά, θρησεκυτικά, γλωσσικά
και πολιτισμικά άσχετοι με το σύγχρονο ψευτο-Ισραήλ) και Βίβλου που αποτελούσαν
ένα μικρό και περιθωριακό παράρτημα των αρχαίων ανατολικών πολιτισμών. Είναι
επίσης θέμα Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία εξιρανίσθηκε με τον Μιθραϊσμό,
εξαιγυπτίσθηκε με τον Ισιδισμό, και γενικώτερα εξανατολίσθηκε με την
Χριστιανωσύνη. Και βεβαίως είναι θέμα Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και
Ισλάμ. Δεν υπάρχει 'διάλογος' μεταξύ Τζάφαρ ασ-Σαντίκ (700-765) και Ιωάννη
Δαμασκηνού (675-749). Έγραψαν απόλυτα ο καθένας για την Πίστη του και δεν είχαν
καμμία ανάγκη να εξευτελίσουν εαυτούς με ένα -ούτως ή άλλως άχρηστο μεταξύ
τους- διάλογο. Γι΄αυτό και επέχουν κορυφαία θέση ο καθένας στον πολιτισμικό,
πνευματικό και θρησκευτικό κόσμο του. Αλλοιώς, θα είχαν εκφράσει τόσο σατανισμό
ώστε να τους προτιμούν σήμερα οι άθεοι, οι αριστεροί, και οι κίναιδοι. Θα το
έλεγαν 'διάλογο των πολιτισμών' ή 'διάλογο των θρησκειών' ή 'διάλογο των
εκκλησιών'. Σχετικά:
https://en.wikipedia.org/wiki/Ja%27far_al-Sadiq
https://en.wikipedia.org/wiki/John_of_Damascus
Αυτή την πλήρη αίσθηση απολυταρχικών γλωσσών είχα μέσα μου πολύ ζωντανή από
τα χρόνια των μικρασιατικών παραμυθιών, τα οποία μου αφηγείτο ο παππούς μου και
τα οποία ποτέ δεν ξέχασα. Απλώς, με τις σπουδές μου σε ασσυριολογία και
αιγυπτιολογία τα κατάλαβα καλλίτερα. Και συνειδητοποίησα τους κανόνες της
γλώσσας της Αλήθειας σε αντιπαράθεση με τον αισχρό κόσμο του 'ναι μεν αλλά',
της πολιτικής, των ψευτο-ιδεολογιών, των ανυπόστατων θεωριών και επιστημών του
συγχρόνου κόσμου, και με μία λέξη του σημερινού ψεύδους το οποίο οδηγεί την
ανθρωπότητα σε οικτρή εξαφάνιση ασυγκρίτως χειρότερη της ενδεικνυομένης από τις
Πινακίδες της Γεωργίας (Georgia Guidestones).
Οι σπουδές μου σε Ασσυριολογία - Αιγυπτιολογία
Όταν ετοιμαζόμουν για τις μεταπτυχιακές σπουδές μου, είχα ετοιμάσει ένα
πολύ συγκεκριμένο πρόγραμμα, το οποίο ακολούθησα στην συνέχεια, και είχα ήδη από
το 1976-1977 επικοινωνήσει (ως φοιτητής του Πανεπιστημίου Αθηνών) με τους Γάλλους
καθηγητές, οι οποίοι με δέχθηκαν και των οποίων τα σεμινάρια παρακολούθησα. Θα
σε εκπλήξω, αλλά δεν υπήρχε τότε στο πρόγραμμά μου τίποτα για το Ισλάμ. Όπως
ήδη έχεις αντιληφθεί από τα προαναφερμένα, δεν ήμουν άσχετος με το Ισλάμ, το
αντίθετο μάλιστα, χωρίς ωστόσο να είμαι ένας ειδικός, αλλά συνολικά το έβλεπα
ως κάτι το πολύ 'ύστερο' ως ιστορικό φαινόμενο για τα τότε δικά μου
ενδιαφέροντα και βασικές κατευθύνσεις μελέτης και έρευνας.
Το επίκεντρο του ενδιαφέροντός μου ήταν η δεύτερη προχριστιανική χιλιετία. Εκεί
έριξα τότε το μεγάλο βάρος. 18η Δυναστεία της Αιγύπτου, αιγυπτιακά ιερογλυφικά
των χρόνων της Νέας Αυτοκρατορίας (18η – 20η δυναστεία: 1570-1075 πτεμ), πολλή
γραμματική και συντακτικό, λεξιλόγιο, και με τα μούτρα πάνω στα εξής:
- Sir Alan Gardiner,
Egyptian Grammar
- Raymond O. Faulkner, Concise
Dictionary of Middle Egyptian
- Bertha Porter
(1852-1941) and Rosalind Moss (1890-1990), Topographical Bibliography of
Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Reliefs, and Paintings (πολύτομο) και φυσικά στο επίσης πολύτομο
- Lexikon der Ägyptologie
Σχετικά:
https://archive.org/details/gardiner.-egyptian-grammar
https://en.wikipedia.org/wiki/Egyptian_Grammar:_Being_an_Introduction_to_the_Study_of_Hieroglyphs
https://en.wikipedia.org/wiki/Alan_Gardiner
https://archive.org/details/pj1425.f3
https://en.wikipedia.org/wiki/Raymond_O._Faulkner
http://www.griffith.ox.ac.uk/topbib.HTML
https://www.brown.edu/Research/Breaking_Ground/bios/Moss_Rosalind.pdf
https://de.wikipedia.org/wiki/Lexikon_der_%C3%84gyptologie
Κάθε βδομάδα παρακολουθούσα πάνω από 15 ώρες σεμινάρια αιγυπτιολογίας και,
για να περάσω την maîtrise d' égyptologie (M.Phil. in Egyptology / δηλαδή μεταπτυχιακού επιπέδου) που ετοίμαζα στο
πανεπιστήμιο Paris IV, έπρεπε
υποχρεωτικά να περάσω (και πέρασα) τέσσερα μαθήματα του επιπέδου licence d' égyptologie
(δηλαδή πτυχίου). Αυτό συνέβαινε επειδή φυσικά στο ελληνικό πτυχίο μου δεν είχα
παρακολουθήσει (εφόσον δεν υπήρχε) κανένα μάθημα αιγυπτιολογίας. Πιο
συγκεκριμένα, παρακολουθούσα μαθήματα των Jean Leclant, Jean Yoyotte, Jean-Louis Hellouin de Cenival, Claire Lalouette, Christiane Desroches Noblecourt, και Pascal Vernus.
Αρχικά (1978-1979), η αιγυπτιολογία αποτελούσε το μείζον τμήμα των σπουδών
μου αλλά διαδοχικά εκτοπίσθηκε (μετά το 1980) από την ασσυριολογία. Ωστόσο, ήδη
από την πρώτη χρονιά μεταπτυχιακών σπουδών στο Παρίσι, η ασσυριολογία και η
εκμάθηση ασσυροβαβυλωνιακών σφηνοειδών αποτελούσε το δεύτερο μείζον τμήμα
σπουδών μου μετά την αιγυπτιολογία. Σχετικά με τις σφηνοειδείς και την
ασσυριολογία, ήμουν πεσμένος με τα μούτρα πάνω στα εξής:
- Wolfram von Soden, Grundriss der akkadischen Grammatik και Akkadisches
Handwörterbuch
- Rykle Borger, Handbuch der Keilschriftliteratur και
Babylonisch-Assyrische Lesestücke
- René Labat, Manuel d’épigraphie akkadienne : signes, syllabaires,
idéogrammes
(το οποίο είχε μόλις επανεκδώσει η κόρη του και καθηγήτριά μου)
- την τρίτομη σειρά των Elena Cassin, Jean Bottéro, και Jean Vercoutter, Fischer-Weltgeschichte: Die altorientalischen Reiche
- την δίτομη σειρά των Paul Garelli et V. Nikiprowetsky, Le Proche-Orient asiatique. Les Empires mésopotamiens. Israël., και
- το πολύτομο Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen
Σχετικά:
https://www.goodreads.com/book/show/6635347-grundriss-der-akkadischen-grammatik
https://en.wikipedia.org/wiki/Akkadisches_Handw%C3%B6rterbuch
https://www.lehmanns.de/shop/geisteswissenschaften/36098-9783110024876-rykle-borger-handbuch-der-keilschriftliteratur-inhaltliche-ordnung-der-sumerischen-und-akkadischen-texte-anhang-sekundaerliteratur-in-auswahl?PHPSESSID=pq9i0dbutlk0045v2v35gta1n6
https://www.goodreads.com/book/show/23335733-babylonisch-assyrische-lesestucke
https://www.goodreads.com/book/show/6967804-fischer-weltgeschichte
https://www.goodreads.com/book/show/6967807-fischer-weltgeschichte
https://www.goodreads.com/book/show/6967820-fischer-weltgeschichte
https://www.persee.fr/docAsPDF/syria_0039-7946_1976_num_53_1_8555_t1_0153_0000_3.pdf
https://rla.badw.de/das-projekt.html
https://www.persee.fr/authority/56677
https://www.academia.edu/1090605/Review_of_Fl._Malbran-Labat_Manuel_de_langue_akkadienne_Publications_de_lInstitut_Orientaliste_de_Louvain_50_Louvain-La-Neuve_2001_26_5_x_17_5_pp._x_407
http://kubaba.univ-paris1.fr/auteurs/i_j_k_l_m/malbran.htm
https://revistaseug.ugr.es/index.php/meahhebreo/article/view/12467/10648
https://en.wikipedia.org/wiki/Ren%C3%A9_Labat_(Assyriologist)
https://en.wikipedia.org/wiki/Wolfram_von_Soden
https://en.wikipedia.org/wiki/Riekele_Borger
https://revistaseug.ugr.es/index.php/meahhebreo/article/view/12467/10648
Κάθε βδομάδα παρακολουθούσα πάνω από 15 ώρες ασσυριολογικών σεμιναρίων και
ετοίμαζα το προ-διδακτορικό πτυχίο D.E.A. (Diplôme d'études approfondies) d'
Assyriologie στο πανεπιστήμιο Paris I. Όπως και στην
περίπτωση των σπουδών μου σε αιγυπτιολογία, τα σεμινάρια που παρακολουθούσα με
έστελναν από το ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα στο άλλο: δεν προσφέρονταν όλα αυτλα
τα μαθήματα σε ένα πανεπιστήμιο αλλά σε πολλά. Να σε ποια: Université
de Paris-Sorbonne (Paris IV), Université de Panthéon-Sorbonne (Paris I), École
Pratique des Hautes Études, IVème Section, École Pratique des Hautes Études, Vème
Section, Collège de France, και École du Louvre. Οι καθηγητές μου ασσυριολογίας ήταν οι Jean
Bottero, Paul Garelli, Pierre Amiet, Florence Malbran – Labat, Dominique Charpin,
Emmanuel Laroche (χιττιτολογία), και ο εκπληκτικός αββάς René Largement.
Οι ανατολιστικές μελέτες μου συμπληρώνονταν με τρεις κύκλους σπουδών στους
οποίους έδινα εμφανώς λιγώτερο βάρος από ό,τι στους δύο προαναφερμένους:
α) 'βορειοδυτικές σημιτικές' γλώσσες, επιγραφική, αρχαιολογία και Ιστορία
της Χαναάν, της Φοινίκης, των Αραμαίων, των Αρχαίων Εβραίων και της Καρχηδόνας
(με καθηγητές μου τους André Caquot, Maurice Sznycer, Jean-Georges Heintz, και Jean Margain),
β) Ιρανολογία, Συριακά, Κοπτικά, Γνωστικισμοί, Μανιχεϊσμός, και Ανατολικοί
Χριστιανισμοί (με καθηγητές μου τους Philippe Gignoux, Antoine Guillaumont και Michel
Tardieu), και
γ) Γκεζ (αβησσυνικά) και Ιστορία της Ερυθράς Θαλάσσης και των παραμεθορίων
χωρών (με καθηγητή μου τον Maxime Rodinson).
Συμπληρώνω ότι εκτός των ανατολιστικών σπουδών μου στο Παρίσι (1978-1981)
επίσης σπούδασα εκεί Σοβιετολογία, Ρωσσική Φιλολογία, και Γαλλική Φιλολογία.
Οι Μουσουλμάνοι Συμφοιτητές μου και ο κύκλος
ενδιαφερόντων τους
Βεβαίως, κατά την διάρκεια εκείνων των χρόνων δεν είχα παρά απειροελάχιστη
ιδέα για Ισλάμ. Τουρκικά γνώριζα από το σπίτι, περσικά (φαρσί) και αραβικά
μάθαινα, χωρίς ωστόσο να εστιάζω εκεί την προσοχή μου. Ωστόσο, είχα πολλούς φίλους
και συμφοιτητές από αραβόφωνες χώρες, το Ιράν, το Πακιστάν και την Ινδία στην
πανεπιστημιούπολη όπου αρχικά έμεινα και όπου πήγαινα αρκετές φορές από τότε
που μετακόμισα σε διαμέρισμα. Θυμάμαι πολύ καλά τις συζητήσεις μου με αυτούς
και τα θεολογικά και πολιτικο-ιδεολογικά ρεύματα που επικρατούσαν ανάμεσά τους.
Με εντυπωσίαζαν πολλά πράγματα σ' αυτούς – αρνητικά εννοείται:
- πρώτον, δεν έδιναν μεγάλη σημασία στο προϊσλαμικό παρελθόν των χωρών τους.
Το αγνοούσαν πλήρως και για να είμαι κυριολεκτικός, δεν είχαν ιδέα. Κάθε φορά
που τους ρωτούσα για κάτι που μάθαινα αναφορικά με το προϊσλαμικό παρελθόν των
χωρών τους, μου έλεγαν ότι δεν το ήξεραν και ότι τα εγχειρίδια ιστορίας της
μέσης εκπαίδευσής τους δεν έγραφαν τίποτα για όλα αυτά. Και βεβαίως, υπήρχαν
απειροελάχιστοι Αιγύπτιοι, Σουδανοί και Λίβυοι στα σεμινάρια αιγυπτιολογίας τα
οποία παρακολουθούσα, όπως και εξίσου ελάχιστοι Σύριοι, Ιρακινοί, Λιβανέζοι ή
Παλαιστίνιοι στα σεμινάρια ασσυριολογίας, τα οποία αντιστοιχούσαν στο παρελθόν
των χωρών τους.
Παραδείγματα - Οι Αλγερινοί δεν γνώριζαν ούτε το φοινικικό-καρχηδονιακό
παρελθόν τους, ούτε τον Ιερό Αυγουστίνο, ο οποίος ήταν Μαύρος και Βέρβερος. Οι Αιγύπτιοι
δεν γνώριζαν την πρώτη εκστρατεία του Τούθμωση Γ' και την νίκη του στην Μάχη
της Μεγκιντό, δηλαδή του Αρμαγεδδώνα την 16η Απριλίου 1457 πτεμ. Και οι Σύριοι
δεν είχαν ιδέα για τον πρόγονό τους, τον Αραμαίο ηγεμόνα Χαντάντ Εζέρ (865-842
πτεμ) του βασιλείου Αράμ Ντιμάσκ (Δαμασκού), ο οποίος είχε ξεχάσει την παλιά
του έχθρα και ήττα από τον Άχαμπ του Ισραήλ (του βόρειου από τα δύο μικρά
εβραϊκά βασίλεια) και πολεμήσει μαζί του και με άλλους εννέα βασιλείς εναντίον
του Σαλμανεσέρ Γ' στο Κάρκαρ (853 πτεμ) σε μία από τις σημαντικώτερες μάχες της
Παγκόσμιας Ιστορίας, για να συντριφθεί όπως αναφέρει η επιγραφή από τον
Μονόλιθο του Κουρχ. Σχετικά:
https://en.wikipedia.org/wiki/Thutmose_III#Thutmose's_military_campaigns
https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Megiddo_(15th_century_BC)
https://en.wikipedia.org/wiki/Aram-Damascus
https://en.wikipedia.org/wiki/Hadadezer
https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Qarqar
https://en.wikipedia.org/wiki/Kurkh_Monoliths
https://en.wikipedia.org/wiki/Canaanite_and_Aramaic_inscriptions
https://en.wikipedia.org/wiki/Old_Aramaic
https://en.wikipedia.org/wiki/Pococke_Kition_inscriptions
- δεύτερον, αγνοούσαν τα πάντα για ισλαμική φιλοσοφία, επιστήμες, τέχνες
και εξερευνήσεις. Αν και δεν είχα ιδέα για τέτοια θέματα, ήταν φυσιολογικό στα
σεμινάρια, τα οποία παρακολουθούσα, να ακούω κάποιους να μιλάνε για κάτι
σχετικό, επειδή ορισμένοι τομείς αλληλοκαλύπτονται και είναι φυσιολογικό για
ένα ισλαμολόγο ή αραβολόγο ή ιρανολόγο να μαθαίνει κοπτικά, συριακά (ύστερα
αραμαϊκά των χριστιανικών, ισλαμικών και νεωτέρων χρόνων) ή γκεζ (αβησσυνικά).
Αλλά οι συμφοιτητές μου από αραβόφωνες χώρες, Ιράν, Πακιστάν και Ινδία
κυρίως παρακολουθούσαν μαθήματα σύγχρονης ιστορίας, ισλαμικής ιστορίας,
αραβικών, κοινωνιολογίας και πολιτικών επιστημών, χωρίς να ασχολούνται πολύ με
το παρελθόν – με τους Ιρανούς μόνη εξαίρεση ανάμεσά τους.
- τρίτον, είχαν ένα παράξενο ενδιαφέρον για τις τότε διεθνείς πολιτικές
εξελίξεις, το οποίο μόνον υστερογενώς αντιλήφθηκα τι σήμαινε. Ήταν παιδιά της
τοπικής ελίτ και ήθελαν ένα ή περισσότερα πτυχία για να τα εξαργυρώσουν με μία
υψηλόβαθμη θέση πίσω στον τόπο τους, κάποια επίπεδα πιο πάνω από τους γονείς
τους.
Οι τότε συμφοιτητές μου ήταν διαιρεμένοι σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα:
α) όσους ήσαν αριστεροί και είχαν ως πρότυπα τα γαλλικά αριστερά κόμματα,
την ΕΣΣΔ, τον μπααθισμό και τον νασερισμό (δηλαδή παράγωγα του παν-αραβισμού),
ή ακόμη και παρανοϊκές αριστερίστικες παραφυάδες του στυλ του τροτσκισμού, του
μαοϊσμού, της χήρας του Μάο, και του λοιπού κακού συναπαντήματος, και
β) όσους ήσαν διαφορετικών περιεχομένων, βαθμών και τάσεων ισλαμιστές, οι
οποίοι ακολουθούσαν ο καθένας τους ένα διαφορετικό σημαντικό θεολόγο, ιμάμη ή
μουφτή εκείνων των χρόνων. Ήταν πολλοί που υποστήριζαν τον Αγιατολάχ Χομεϊνί,
ακόμη και αν δεν ήταν σιίτες (θα περνούσαν πολλές δεκαετίες για να καταλάβω ότι
ο χωρισμός σε σουνίτες και σιίτες είναι πλαστός και ιστορικά ανύπαρκτος).
Οι σχέσεις μου με όλους αυτούς ήταν περίεργες: εκείνοι εντυπωσιάζονταν με
το ενδιαφέρον μου για το παρελθόν των τόπων τους και με την γνώση που είχα για
το Ισλάμ (την τόσο ελάχιστη τότε), δεδομένου ότι επισήμως ήμουν ακόμη
χριστιανός, αν και οι προσωπικές μελέτες μου με είχαν ήδη οδηγήσει στο
συμπέρασμα ότι ο Ιησούς δεν ήταν ο αναμενόμενος Μεσσίας – κάτι που ισοδυναμεί
με απόρριψη της Χριστιανωσύνης. Και εγώ εντυπωσιαζόμουν με την αφέλειά τους
στην πολιτική.
Δεν έχω καθόλου αναφέρει μέχρι το σημείο αυτό ότι από την οικογένειά μου και
τις σχέσεις των γονιών μου (οικογενειακές ή επαγγελματικές) είχα μία πολύ καλή γνώση
και αντίληψη και μάλιστα από πρώτο χέρι της ελληνικής πολιτικής και οικονομικής
ελίτ. Αλλά, ας αποφύγω να πλατιάσω και να επεκταθώ στο θέμα αυτό εδώ. Το
σημειώνω για να τονίσω ότι ήδη γνώριζα πόσα ψέμματα κρύβονται πίσω από τα δήθεν
λαμπρά και υποθετικώς επιτυχημένα ονόματα του οικονομικού και πολιτικού κόσμου.
Οπότε, όλος αυτός ο συρφετός ήταν ήδη από τα παιδικά μου χρόνια κάτι το
απίστευτα πρόστυχο, φτηνό και τρισάθλιο μπροστά στον κόσμο των παραμυθιών του
παππού μου, τον οποίο σου έχω ήδη αναφέρει.
Να ποια ήταν τα όσα προβλήματα παρατηρούσα ήδη τότε στους φίλους
συμφοιτητές μου, οι οποίοι –σημειωτέον- σήμερα αποτελούν την ακαδημαϊκή,
διοικητική και πολιτική ελίτ των αντιστοίχων χωρών τους, εκτός ελαχίστων οι
οποίοι προτίμησαν να παραμείνουν στην Γαλλία:
1. Σε πολιτικό επίπεδο, κανένας τους δεν υποστήριζε τους τότε κρατούντες.
Ονόματα όπως Ανουάρ αλ Σαντάτ, Χάφεζ Άσαντ ή Μπουργκίμπα ήταν έντονα μισητά. Αλλά
τα πιο μισητά ονόματα ήταν δύο ηγεμόνων: του Σάχη του Ιράν και του Χασάν Β΄του
Μαρόκου. Ο Μαροκινός φίλος μου Αλί από την Ούζντα έλεγε συνέχεια για τον
τελευταίο: qu' il aille au Diable! (Να πάει στον
διάβολο!).
2. Ενώ απέρριπταν την αποικιοκρατία, δεν καταλάβαιναν ότι κάθε μορφή
μαρξισμού (ή κάθε σχετικής παραφυάδας) αποτελεί ουσιαστικά μορφή ευρωπαϊκής
πολιτικής, οικονομικής και συνεπώς πολιτιστικής αποικιοκρατίας, ή αν προτιμάς,
νεοαποικιοκρατίας. Η ευρωπαϊκή φύση του μαξισμού και των παραγώγων του τον
καθιστούσε αθλιότητα στα μάτια μου, πολύ περισσότερον εφόσον οι Μαρξ, Ένγκελς
και Λένιν ήταν ολοσχερώς ανίδεοι με τους ανατολικούς πολιτισμούς, το Ισλάμ και
τις μεγάλες ασιατικές αυτοκρατορίες. Τις έβλεπαν στραβά με τους δικούς τους
παραμορφωτικούς φακούς.
Έκανα πολλές συζητήσεις με αριστερούς Μαροκινούς, Τυνήσιους και Αλγερινούς
συμφοιτητές μου, προσπαθώντας να τους εξηγήσω ότι κάθε τι το μαρξιστικό ή
παράγωγο ήταν αποικιοκρατικό. Αλλά δεν μπορούσαν να βρουν τίποτα το εναλλακτικό
και φυσικά απέρριπταν το μόνο ορατό, δηλαδή τους διάφορους ισλαμιστές. Αυτό στα
μάτια μου ήταν τρομερό, διότι μου επικύρωνε την πεποίθηση ότι οι άνθρωποι αυτοί
δεν είχαν κανενός είδους παρελθόν, είτε προ-ισλαμικό, είτε ισλαμικό.
3. Οι ισλαμιστές ήταν οι πιο strictes et rigides στην στάση τους, την κριτική που έκαναν
κατά των τοπικών εξουσιών, και την απόρριψή της Δύσης εκ μέρους τους, αλλά
-παρά τις πολλές αναμεταξύ τους διαφορές- συμφωνούσαν όλοι σε κάτι το παράξενο:
αποδέχονταν την δυτική τεχνολογία και τον δυτικό εκμοντερνισμό της ζωής σε
σημαντική έκταση. Αλλά όλοι οι στόχοι τους ήταν προσηλωμένοι σε θέματα
πολιτικής. Κανένας τους δεν είχε την διάθεση να συστήσει μία οργάνωση για την
συστηματική, επίσημη και καθολική
απόρριψη του σύγχρονου δυτικού συστήματος χρονολόγησης (από Χριστού γεννήσεως),
το οποίο μάλιστα δεν ήταν σε ισχύ ούτε στην Ρωμανία (Ανατολική Ρωμαϊκή
Αυτοκρατορία), ούτε στην Χριστιανική Δύση.
Όλοι οι μοσυουλμάνοι στα κατά τόπους εγχειρίδια ιστορίας στην μέση
εκπαίδευση χρονολογούν με βάση το σύγχρονο δυτικό σύστημα το δικό τους
παρελθόν, είτε στην Αίγυπτο, είτε στην Συρία, είτε στο Ιράκ, είτε στο Ιράν,
είτε στο Πακιστάν, κοκ. Αυτό είναι ασύλληπτο, αλλά κανένας συμφοιτητής μου
ισλαμιστής το 1979 δεν νοιαζόταν για κάτι τέτοιο. Βέβαια τότε δεν μπορούσα να
αντιληφθώ ότι ο ισλαμισμός ήταν ένα αντι-οθωμανικό και αντι-ισλαμικό
παρασκεύασμα των αποικιοκρατών αλλά χάρη στα πολλά παραδείγματα βλακείας και
κυριολεκτικά μαθήματα που μου έδιναν οι ισλαμιστές συμφοιτητές μου, δεν μου πήρε
πολύ χρόνο για να καταλάβω.
4. Εύρισκαν στην 'θρησκεία' (ή μάλλον ό,τι εκείνοι ενόμιζαν ως θρησκεία)
ένα μέσον εναντίον της αποικιοκρατίας, της πολιτικής εξάρτησης, και της
εκπαιδευτικής – μορφωτικής αλλοτρίωσης και εκδυτικισμού. Αυτό, ήδη τότε και
παρά τις ελάχιστες βάσεις μου στο Ισλάμ και την Ισλαμική Ιστορία, ήταν στα
μάτια μου τόσο ανέφικτο όσο και παρανοϊκό. Για μένα δεν υφίσταται διάκριση
ανθρωπίνων δραστηριοτήτων αλλά σε μία πολιτική πράξη απαντώ σε πολιτικό επίπεδο,
σε μία στρατιωτική δράση απαντώ σε στρατιωτικό επίπεδο, και σε μία θρησκευτική
δραστηριότητα απαντώ σε θρησκευτικό επίπεδο.
Και αυτά ισχυρίζομαι αποσαφηνίζοντας ότι η πολιτική δεν αποτελεί ένα
αυτοτελή τομέα αλλά μόνον μία μικρή και πρόσφατη πτυχή ενός μεγάλου τομέα, ο
οποίος αφορά την εξουσία και την διακυβέρνηση της χώρας. Δηλαδή, δεν υπήρχε
'πολιτική' επί Ιουστινιανού ή επί Χαρούν αλ Ρασίντ ή επί Ασσαρχαδδώνα, αλλά
υπήρχε αυτοκρατορία – ένα τελείως άσχετο σύστημα αμόλυντο από το μίασμα της
δημοκρατικής Αθήνας, της ρωμαϊκής Res Publica, και των
συγχρόνων τερατωδών κρατών. Πλην όμως σε όλα αυτά, οι ισλαμιστές συμφοιτητές
μου -με το ζαλισμένο τους μυαλό, την σαλεμένη καρδιά και την πηχτή αγωνία-
είχαν μαύρα μεσάνυχτα.
Μια στιγμή πίστευσα ότι αυτοί οι ισλσαμιστές ζούσαν με το φάσμα των
Σταυροφοριών στο μυαλό τους. Έπεσα μόνος μου τότε με τα μούτρα στο διάβασμα
εισαγωγικών βιβλίων για την ιστορική εκείνη περίοδο, μελετών για τις επιπτώσεις
των Σταυροφοριών στον ισλαμικό κόσμο, και ιστορικών πηγών μεταφρασμένων σε
νεώτερες δυτικές επιστημονικές γλώσσες ή ρωσσικά. Αλλά θα μου έπαιρνε καιρό να
κατανοήσω πλήρως σε τι οφειλόταν αυτή η τότε αίσθησή μου: η καταγωγή του
θεολογικού συστήματος, το οποίο αποτελεί την βάση πολλών συγχρόνων ισλαμιστικών
οργανώσεων, ανάγεται στα χρόνια των Σταυροφοριών: ήταν αυτό του Ιμπν Ταϊμίγια.
5. Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, η θεολογία των ισλαμιστών συμφοιτητών
μου ήταν ουσιαστικά μία πολιτική ιδεολογία, η θρησκεία τους δεν ήταν το
πραγματικό, ιστορικό Ισλάμ, όπως αυτό έχει τεκμηριωθεί μέσα στις ιστορικές
πηγές και τα ευρήματα, και η πνευματικότητά (spirituality) τους ήταν ανύπαρκτη. Ακόμη
χειρότερα, ούτε καν καταλάβαιναν τι είναι ψυχή, τι αποτελεί το τυπικό ενός
μυστικού ισλαμικού τάγματος, και ποια η ιστορία των ισλαμικών ταγμάτων ήταν
στην πραγματικότητα. Γι' αυτούς τα πάντα ήταν 'εντολές'. Το τάδε τάγμα τηρούσε
αυτές τις εντολές, και ένα άλλο τις δείνα. Τούτο το τάγμα είχε κάποιες εντολές
όμοιες με το πρώτο και κάποιες επιπλέον άλλες, κοκ. Αυτή δηλαδή η κίβδηλη
θεολογία μετέτρεπε τους δύστυχους οπαδούς της σε τιποτένια ρομπότ που εκτελούν
εντολές.
Τόσο μεγάλες μάλιστα ήταν η ασύλληπτη ηλιθιότητα και η απερίγραπτη
αμορφωσιά τους που κάποιες μεταφορικές εκφράσεις μουσουλμάνων μυστικιστών προ 8
και 10 αιώνων, τις εξελάμβαναν κυριολεκτικά, νομίζοντας ότι με τις κενές
νοήματος πράξεις τους θα κέρδιζαν και 'points' για
την μεταγενέστερη είσοδό τους στον Παράδεισο.
6. Τέλος, παρά το γεγονός ότι η θεολογία τους είχε μετατραπεί σε πολιτική
ιδεολογία, οι ίδιοι είχαν παντελή άγνοια της πολιτικής. Οι επιθυμίες τους
αποτελούσαν για κείνους την μόνη πραγματικότητα. Συγκρούστηκα μαζί τους πολύ
άγρια στα γεγονότα του Ιανουαρίου 1979 και την αναχώρηση του σάχη του Ιράν από
την Τεχεράνη, γεγονός που τους είχε χαροποιήσει ιδιαίτερα. Νόμιζαν ότι αυτό το
γεγονός αποτελούσε δική τους νίκη επί της Δύσης. Στην πραγματικότητα, ήταν νίκη
της Δύσης επί του Ιράν το οποίο αποτελούσε τότε μία πολύ σημαντική δύναμη στην
ευρύτερη περιοχή και μαζί με την Τουρκία 'ενοχλούσαν' το ψευτο-Ισραήλ και τα άνομα
και σατανικά σχέδιά του. Οι ισλαμιστές ήταν λοιπόν οι καλλίτεροι πράκτορες του
σιωνισμού – αυτό το είχα ήδη ντιληφθεί.
Αλλά το γενικό συμπέρασμα ήταν οικτρό. Κάθε ιστορική συνέχεια στην Ανατολή
είχε χαθεί και η κυριαρχία του Ενλίλ, ο οποίος τόσο ετρόμαζε τον ασσυριολόγο
καθηγητή μου Ζαν Μποτερό, ήταν απόλυτη. Στις έρευνές μου ήμουν ολότελα μόνος
και όχι σε θέση να με εννοήσει κάποιος από τους συμφοιτητές μου. Έπεται
συνέχεια.
No comments:
Post a Comment